TALEP ÖZETİ:

T.C. Merkez Bankasının ihracat teşvikli reeskont kredisi işleminin katılım bankalarında uygulanabilmesi için TKBB Danışma Kuruluna bir model sunulmuş ve geliştirilen model, Kurul tarafından 02.11.2018 tarih ve 3 sayılı karar muktezasınca katılım bankacılığı ilke ve standartlarına uygun bulunmuştu. Ancak süreç içerisinde TCMB temsilcileri ve katılım bankaları ile yapılan görüşme ve toplantıların sonucunda karara esas teşkil edecek TCMB Talimatnamesinde kendi kanunundan kaynaklı olarak katılım bankasının aval vermesi mümkün olmadığı için müşteri senedini ciro (temlik cirosu) etmesi şeklinde bir değişiklik yapılmasına gerek olduğu bildirilmiştir. Oluşan yeni durum hakkında Kurul Kararının yeniden ele alınması veya teyidi talep edilmektedir.

KARAR:

1. Danışma Kuruluna sunulan modelin son hali incelendiğinde, finansman ihtiyacı olan ihracatçının malı yerli piyasadan alarak yurtdışına satması işleminde katılım bankasının T.C. Merkez Bankasının vekili olarak malı üreticiden alıp ihracatçı müşteriye satması (murabaha) esasına uyulamayacağı anlaşılmaktadır. Kurgulanan işlem setinde Merkez Bankasının katılım bankasına verdiği vekalet, alım satım yetkisini içermeyen bir vekalettir. Katılım bankası bu ilişkide faizli kredi alan bir borçlu konumunda görülmektedir. Merkez Bankası ile katılım bankası arasındaki finansal işlem bu açıdan faizli bir kredi ilişkisine dönüşmektedir. Bu nedenle katılım bankalarının böyle bir işleme aracılık etmesi caiz değildir.
   
   

   GEREKÇE:

   Danışma Kurulunun 02.11.2018 tarih ve 3 no’lu kararında cevaz verilen modelde T.C. Merkez Bankası murabaha akdinde satıcı, katılım bankası ise vekil ve kefil durumunda iken yeni gelen talepte Merkez Bankasının murabaha akdinde taraf olamayacağı belirtilmektedir. Dolayısıyla bu işlemde taraf olmayan Merkez Bankası için katılım bankası da vekil olamayacaktır. Bu haliyle Merkez Bankası ile katılım bankası arasındaki ilişki, faizli kredi ilişkisine dönüşmesi sebebiyle işlem caiz görülmemiştir.

2. T.C. Merkez Bankasının, kullandırdığı reeskont kredileri için bir faiz talep etmemesi halinde katılım bankalarınca bu işleme aracılık edilmesi caizdir.

   T.C. Merkez Bankası tarafından bir fazlalık talep edilmeden kullandırılan reeskont kredileri karz işlemi mahiyetinde olduğundan caiz görülmüştür.
   

   En doğrusunu Yüce Allah bilir.