TALEP ÖZETİ:
Katılım bankalarının vermiş olduğu teminat mektupları ile ilgili sektörde bulunan farklı uygulamaların önüne geçilmesi, ortak yaklaşım belirlenmesi amacıyla TKBB Danışma Kurulu’ndan görüş alınması ihtiyacı doğmuştur.
KARAR:
- Teminat mektubu verilecek iş veya hizmetlerin fıkhın meşru saydığı alanlarda olması şarttır.
- Fıkhın meşru saydığı alanlarda teminat mektubu verilirken muhatap ile ilgili olarak aşağıdaki şartlara uyulmalıdır:
- Kumar ve fuhuş gibi faaliyet alanı tamamıyla haram olan kişi veya kuruluşlara hitaben teminat mektubu verilemez.
- Gelirlerinin çoğunluğu fıkhen gayrimeşru olan kişi veya kuruluşlara hitaben teminat mektubu verilebilmesi için teminat mektubu tutarının muhatabın helal kazançlarından karşılanabilir olması gerekir.
FIKHİ GEREKÇE:
- TKBB Danışma Kurulu 05.04.2019 tarihli toplantısında, 07.03.2019 tarih ve 11 no.lu “Teminat Mektupları” kararına ait fıkhi gerekçeleri aşağıdaki şekilde belirlemiştir:
- Katılım bankalarının haram bir işlemin yapılmasını konu edinen teminat mektubu vermelerinin caiz olmayışı, haram bir işin yapılması gibi yapılmasına destek vermenin de caiz olmaması esasına dayanır. Buna göre İslam’ın öngördüğü kurallar çerçevesinde yapılması meşru olmayan bir işlem için teminat mektubu düzenleyip vermek, söz konusu işi yapmak ile aynı hükme tabi olacaktır.
- Fıkhın meşru gördüğü alanlara ilişkin teminat mektubu verilebilir. Zira İslam’da prensip olarak meşru olan iş ve işlemlerin gerçekleştirilmesi caiz olduğu gibi bunların tekeffülü de caizdir. Ancak, teminat mektubu verirken muhatabın faaliyetleri açısından aşağıdaki noktalara dikkat edilmesi gerekir:
- Muhatabın üretim ve hizmetlerinin tamamının gayrı meşru olması durumunda teminat mektubu verilemez. Zira bu durumda söz konusu muhatap, sağlanan hizmeti mubah olmayan bir maksat için kullanmakta ve teminat mektubu lehtarına ödeyeceği meblağı da haram gelirlerden sağlamaktadır.
- Faaliyet alanı içerisinde haramla iştigal söz konusu olmakla birlikte meşru mal ve hizmet üretimi de yapan muhataplar için ise teminat mektubu vermek, yeterli helal kazancı olması şartı ile caizdir. Çünkü İslam hukukunda yer alan bir kurala göre kazancı içinde haram bulunan şahıslarla yapılan işlemlerde ödenen meblağın helal kısımdan olacağı kabul edilerek akdin tashihi cihetine gidilmektedir. Aksi takdirde dini duyarlılığı olan fertlerin, iş ve ticaret hayatında normal iktisadi faaliyetlerini yürütmeleri zorlaşacak ve bu da Müslüman toplumların maslahatı açısından olumsuz sonuçlara yol açabilecektir.
